Rabastens

Document étonnant, qui révèle un aspect méconnu des relations entre les fondateurs de bastides. Ici les consuls de la Bastide Clairence récemment créée demandent conseil aux consuls de Rabastens sur quatre problèmes précis.
 

en marge: Louis le Hutin fit la bastide de Clarenx en 1314 selon Bertrand Compagne.
 

Bajulus et consules villae de Rabastenchis in Bigorra, judices que causarum criminalium emergentium in dicta villa et pertinentiis ejus pro serenissimo principe domino nostro rege francorum, sapientibus et discretis viris dominis bajulo et consulibus bastidae seu villa de Clarenxis in regno Navarrae, salutem prosperam et felicem ne presentibus dare fidem.
 

Expeditionis causae non cognovit judicem laudibus insistere vel dicendorum principium exornare, unde ad principales factum sub competenti brevitate duximus pracidendum factum, ut brevis possimus enarrari de notum facimus vobis, quod nos recepimus vestras litteras cum reverentia debita continentes inter coetera quatuor membra seu capitula de et super quibus posidabatis per nos declarari contenta in eis, scilicet usus et observantias consuetas et obtentas in dicta villa de Rabastenchis.
 

In primo quorum membrum seu capitulorum dictarum vestrarum litterarum continebatur inter coetera in efectu, quod si unus habitans et vicinus bastidae seu villa de Clarenxis det maritum cuillam filiae suae in civitate Bayonensi cum certa dote, pro qua obligatione det filia sua et ejus viro unum quartum molendini seu molinarii quem habet in dicta bastida, et quosdam alios reditus sive census quos habet extra dictam bastidam, ad ponendum, possidendum, explectandum, et recipiendum fructus et proventus dicti quarti, et redditus sive census praedictus, et de eis assidum et fructum libere, tandem donec de dote, proedicta dicto marito fuerit satisfactum, ita quod fructus et proventus dicti quarti et census praedicti in sortem, nec usuram, hujus in diminutionem dictae domus ullatenus computandum, ita nec de et super hac dominus noster rex habebit in pignoratione.
 

Item in secundo membro sive capitulo continebatur inter coetera in efectu ultrum habitantores et vicinae villae de Rabastenchis habentes molendinas parsionarias cum domino nostro rege, possint mittere seu ponere et tenere molinerium in molendinis per se, et bajulo regis non vocato.
 

Item in tertio membro sive capitulo continebatur in efectu , quod aliquis ( en marge: habitator villae de Rabastenchis erat obligatus at... creditori in certa pecunie quam .... et de .... obliget ) creditori pro dicto debito certas possessiones, ita... de dictorum possessionibus dictus creditor habeat et recipiat fructus usque ad certum terminum, utrum de et hic per hoc dominus noster rex habaebit inpignoraturas.
 

Item in quarto membro sive capitulo continebatur in efectu, quod aliquis habitatores et vicini dictae bastidae feudatarii domini regis Navarrae in aliquibus prisiis terrae concessis eis ad feudum, habent aliquas quantitates terrae bonae, et aliquos quantitates terrae pravae et non fructuosae, et quidam de dictis vicinis vendant tetram pravam de dictis prisiis quibusdam personis, quae personae postquam emerint, dimittam illam terram, quaerebatur utrum hoc facere possint et est in villa de Rabastenchis fieri consuetum.
 

Super quibus nos, viso transcripto cujusdam, ut dicitur, publici instrumenti factum contentum, in primo membro sive capitulo tangento, vocatis, super hoc consiliariis nostris nobis et dictae villae juratis, et aliis probi hominibus dictae villae, et super eis habent diligents consilio et tractatu, nostros usus in dicta villa observantur declaranter, vobis duximus, ut sequitudo, respondendum.
 

In primo membro sive capitulo, contentis in eo declarando factum in eo contentum, certificamus vos, quod in villa de Rabastenchis et ejus pertinentiis, non esse consuetum solvere vendas hac inpignoraturas de rebus immobilitas, quae cujus a dotis dantur et conceduntur, sive in perpetuum, sive in tempus, nec etiam in casu simili de quo fit mentio in dicto membro sive capitulo antedicto.
 

Item super secundo articulo sive capitulo declarando vobis contenta in eo quantum ad usus dictae villae de Rabastenchis, vobis certificamus, quod vicini habentes molendinas parsionarias cum domino nostro rege, mittum ponunt et consuerunt mittere seu ponere et tenere ad eorum proprias molinerium in molendinis de die in diem quando voluerint per se et sua auctoritate, bajulo vel alio quorumque officiale regis non vocato. attamen bajulus si et quando cum su voluerit, faciet jurare dictum molinerium, quod erit ei bonus et fidelis, quem nisi bonus fuerit et fidelis expellet de molendino, et aliter puniet eum juxta sui demerita.
 

Item super tertio membro seu capitulo declaramus vobis quod quando cumque aliquis vicinus noster recipit in pignus ab aliquo pro dabito suo vel aliquo certo precio aliquos possessiones terrae ad certum terminum, et quod fructus exinde provenientes sint aut sint recipient possessiones dominus noster rex habret inde et consuerit habere inpignoraturas, scilicet unum obolum monetae de quolibet solido.
 

Item super quatro membro sive capitulo declaramus vobis, quod non est consilium in villa de Rabastenchis dimittere domino nostro regi terram semel infeudatum quantam cumque prava sit. Et si aliquis emphiteota dimittat terram infeudatum vel [...] quicumque sit vel emphiteota vel emtor, nichilommus solvet feudum domino nostro regi, si habeat unde solvat.
 

In quorum omnium praemissorum testimonio nos bajulus praedictus sigillum nostrum proprium quo utimat ad causas in curia nostra, et nos consules dictae villae de Rabastenchis sigillum autenticum consulatus dictae villae Rabastenchis nostris litteris praesentibus apponi fecimus in pendento.
 

Datum et actum in dicta villa de Rabastenchis, quartam die introïtum mensis martii, anno domini M CCC tricesimo octavo, magistro Guillelmo de Burgo, bajulo, et Johanne de Sancto Leuphario, Johanne de Bugarrio, Bernardo de Baseto, Arnaldo de Trilhas - Fortanerio de Salheriis, et magistro Bernardo de Avesaco, notario, consulibus existentibus dictae villae.
 

Pour me contacter: stephane.abadie@ac-toulouse.fr